Aydan: “Çok endişeli ve kaygılıyız”

Röportaj: Mustafa EMEN

 

 

TEMA Zonguldak İl Temsilcisi Berran Aydan, termik santraller ile ilgili olarak Karaelmas Gazeteciler Derneği Bayram Gazetesinde Mustafa Emen’e çok önemli açıklamalarda bulundu. Aydan, “Zonguldak’ı termik cehennemi yapıyorlar. Hava kirliliği had safhada, insanlar hasta oluyor, solunum sistemi hastalıkları ve kanser vakaları artıyor, meyve ağaçları kuruyor, balık ölümleri oluyor. Burası sadece bir enerji üssü değil termik cehennemi olmak yolundadır. Çok endişeliyiz ve kaygılıyız. Zonguldak elden gidiyor” dedi.

 

TEMA Zonguldak İl Temsilcisi Berran Aydan ve yönetim kurulunda görev yapan arkadaşları ile birlikte Çatalağzı’nda faaliyet gösteren termik santraller ilgili Karaelmas Gazeteciler Derneği Bayram Gazetesinde Mustafa Emen’e çok önemli ve uyarıcı açıklamalarda bulundu. Aydan, Zonguldak’ın termik cehennemi yapılmak istendiğini söylediği açıklamasında çok endişeli ve kaygılı olduklarını söyledi.

Berran Aydan, sorduğumuz sorularımızı şu şekilde cevaplandırdı.

MUSTAFA EMEN- TEMA il temsilcisi olarak yaptığınız duyarlı çalışmalardan dolayı Zonguldak halkı sizi tanıyor ve taktir ediyor. Bu iş gerçekten gönül işidir. Siz ve arkadaşlarınız çevreye duyarlı yöneticiler olarak içten yapıyorsunuz. Berran Aydan kimdir?

BERRAN AYDAN- Zonguldak doğumluyum, ailem de buralıdır. TED Zonguldak Kolejini bitirdikten sonra Gazi Üniversitesi İktisadi ve Bilimler Fakültesi Uluslar arası İlişkiler Bölümünden mezun oldum. Daha sonra Zonguldak’a gelerek tekrar yaşantımı burada sürdürdüm. 1991 yılında çevre korumaya duyarlı bir gurup arkadaşımla birlikte Zonguldak Çevre Koruma Derneğini kurduk. 1996 yılından beri TEMA İl Temsilciliği görevini arkadaşlarımla birlikte sürdürüyorum. Geçmiş yıllarda da yine Zonguldak Kent Konseyinin kuruluş aşamasında görev aldım ve Genel Sekreterlik ve Başkanlık görevlerini yerine getirdim.

MUSTAFA EMEN- TEMA’nın Zonguldak’ta yaptığı çalışmaları, faaliyetleri anlatır mısınız. Yeterli sayıda bu işe gönüllü çevreci var mıdır. Neler yapıyorsunuz?

BERRAN AYDAN- Bizim hedefimiz öncelikle eğitimdir. TEMA’nın açılımı erozyonla mücadele, ağaçlandırma ve doğal varlıkları koruma vakfıdır. Doğal varlıkları koruma deyince hepsi içine giriyor. Hava, su, toprak. Önceliği eğitim çalışmalarına veriyoruz. Ana okulundan başlayarak üniversiteye kadar TEMA guruplarımız var. Ana okulunda minik TEMA, ilkokullarda yavru TEMA, daha sonra ortaokul ve lise TEMA ve üniversitede genç TEMA guruplarımız var. Bu guruplar genel merkez tarafından her öğrenim yılı başında belli eğitim programları var. Öğretmenlerinin önderliğinde ve bizimle de işbirliği ile programları uyguluyorlar ve bizde zaman zaman okullara giderek onlarla işbirliği yapıyoruz. Ayrıca diğer okullara da giderek çocuklara, genç nesillere doğa sevgisi, çevreyi koruma, toprağı koruma bilincini vermeye çalışıyoruz. Orman haftası, erozyonla mücadele haftası, su gibi alanlarda bazen Gazipaşa caddesinde stant açarak, bildiri dağıtarak halkımızın dikkatini çekerek bilgi vermeye çalışıyoruz. Bazen yetkilileri ziyaret ederek Zonguldak sorunları ile ilgili taleplerimizi, görüş alış verişinde bulunuyoruz.  Başka illerde TEMA genel merkezi tarafından düzenlenen koordinasyon toplantılarına katılıyoruz. Orada hem eğitim programlarına tabi tutuluyoruz, hem de kendi bölgemizin, kentimizin sorunlarını aktarıyoruz. Geçmiş zamanda fidan dikimi çalışmalarımız oldu. Örneğin Çaycuma’da İş Bankası işbirliği ile, Orman Genel Müdürlüğü işbirliği ile 30 bin fidanın dikilmesini sağladık. Bunun gibi birçok çalışmalarımız devam ediyor.

MUSTAFA EMEN- Çatalağzı yöresinde faaliyet gösteren Termik Santralarının çevreye ve insan sağlığına verdiği zararları herkes biliyor. Bu konuda bir çok kez basında da haberler çıktı. Zaman-zaman halkın tepkileri oldu. TEMA olarak sizlerde bu konuya çok duyarlısınız ve sık-sık eylemlerde bulunuyorsunuz. Bu işin sonu nereye gidiyor?

BERRAN AYDAN- Öncelikle bizler burada daha fazla termik santral kurulmasına neden karşıyız buna açıklık getirmek istiyorum. Bildiğiniz gibi eski yıllarda 1947 kurulan ÇATES vardı. Bu santralin hava kirliliğine olan olumsuz etkileri üzerine ve denize boşalttığı günde 3 bin ton küllün verdiği ciddi zararlar üzerine çalışmalarımızı başlatmıştık ama sonuç alamayınca hukuki süreç başlattık ve dava açtık, davamızı kazandık ve kül barajı yapılması kararı verildi ama Türkiye’de her şey çok yavaş ilerliyor. Kül barajının yapılması 10 yıl sürdü ve hizmete girdi ama şimdi yine de tam verimli çalışmadığını görüyoruz. Bu küllerin bir kısmı yinede denize boşaltılıyor. Neden yeni santrallerin kurulmasını istemiyoruz. Çünkü her ÇED raporu hazırlandığında bu santrallerle ilgili sanki yörede hiç santral yokmuş ta ilk defa yeni kuruluyormuş gibi raporlar hazırlanıyor. Yani bir yörede tek bir sanayi tesisi varsa etkisi başkadır, 5 tane varsa etkisi başkadır bu mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Bu konuda uzmanların açıklamaları var. Biz de çeşitli konferanslara gidiyoruz, dinliyoruz, araştırıyoruz ve uzmanlar ifade ediyorlar ki, termik santrallerde yanan kömürden dolayı bir çok zararlı gaz açığa çıkıyor. Bunun sebebi de büyük miktarda ve sürekli yüksek ısıda yanmasıdır. Karbondioksit başta olmak üzere tüm canlılara zarar veren çeşitli gazlar açığa çıkıyor. Ve bir termik santralin bacasından bu zehirli gazlar ve dumanlar 300 kilometre çapında bir alanı etkiliyor. Ayrıca sadece hava kirliliği etkisiyle kalmıyor, hava kirliliği yaşanan bölgelerde tıp doktorları insan ömrünün 10 yıl kadar kısaldığını ifade ediyorlar. Şu anda Zonguldak’ta Çatalağzı’nda faaliyet gösteren santrallerin yanı sıra bir tanesinin daha önümüzdeki günlerde hizmete gireceğini düşünüyoruz. Geçtiğimiz günlerde ÇED toplantıları yapılmak istendi halkın tepki ve protestoları nedeniyle bu toplantılar yapılamadı. Kömür yakıldığı zaman büyük miktarda açığa kül çıkıyor. Bahsettiğim konuda olduğu gibi küller daha sonra alınan karar uyarınca kül barajında biriktiriliyor fakat bu da çözüm değil, çünkü bu küller içinde çeşitli zararlı radyoaktif maddeler barındırıyor bunları yine uzmanlar ifade ediyor. Ayrıca kül barajının çok yakınında mahalleler var burada insanlar yaşamaktadır. Ayrıca su meselesi var, pompalamak, vakumlamak yoluyla denizden su çekiliyor. Bütün sistemi soğutması için deniz suyu bütün sistemi dolaşıyor ve daha sonra ısınarak denize boşaltılıyor, bu da denizin eko sistemine zarar veriyor. Ayrıca hava kirliliğinden dolayı da hem toprak, burada yetişen ürünler, hayvanlar, ağaçlar ve insanlar zarar görmektedir. Solunum hastalıklarının ve kanser vakalarının yöremizde arttığını görüyoruz.

MUSTAFA EMEN-  TEMA gönüllüleri olarak kentinizi ve çevrenizi düşünerek duyarlı davranıyor ve halkın yararına olacak yaptığınız bu eylemlerden ses geliyor mu? Yaşadığınız ili, ilçeleri, beldeleri ve köyleri düşünecek olursak yeterli oranda sonuç alabiliyor musunuz?

BERRAN AYDAN- Sonuç alıyoruz ama tabi istediğimiz oranda değil ne yazık ki. Bunun sebebini de büyük resme bakmak lazım, makro düşünmek lazım. Ülkemiz çok sıkıntılı dönemlerden geçiyor. Çevre sorunlarından önce gündemde çok daha yoğun konular var. Bir de insanların duyarsızlığı var. Bizim insanımız her şeyi yaşayarak görüyor. Çatalağzı Termik Santralinde ilk davayı açtığımızda da bizim yanımızda kimse yoktu, daha sonra özel sektör 2009 yılında buraya gelip santral için müracaat edip ÇED toplantıları ve kül barajı için gittiğimizde halk çok fazla bizim yanımızda değildi, ama üçüncü ÇED toplantılarına gittiğimizde memnuniyet ve şaşırarak gördük ki, bizim söylemlerimizi ifade ediyorlar, şaşırdılar ve gördüler ki hava kirliliğine bağlı insanlar hasta oluyor, meyve ağaçları kuruyor, balıkları vakumluyorlar, balık ölümleri oluyor. Biz 1991 yılında arkadaşlarımızla birlikte Zonguldak’ta çevre koruma mücadelesine başladığımızda bu kadar çevre sorunları gündeme gelmiyordu, şimdi daha çok gündeme geldiğini görüyoruz. Yıllar içinde de bazı alınan sonuçlarla yetkimiz olmasa da çöp döküm yerine baskı unsuru olduk. Çöp döküm alanı kaldırıldı ve şu anda Şapça mevkiinde çöp tesisi kuruldu ve hatta enerji üretiliyor. Aynı şekilde Kokaksu’daki dereye atıklar boşaltılıyordu, benim elimde çok geniş bir arşiv var zaman içindeki görüntülerden. O atıkların atılması engellendi. Kül barajı yapıldı tabii ki santralle ilgili ama hem istediğimiz ölçüde alamıyoruz. Bizim konumuz zor bir konudur, hem zaman istiyor, hem emek istiyor, geri dönüşü çok az ama gönül verdiğimiz için katlanıyoruz. Keşke istediğimiz desteği alıp, istediğimiz duyarlılığı hemen sağlayabilsek. Rant her şeyin üstüne çıktı böyle olunca da sonuç almak zor oluyor.

MUSTAFA EMEN- Zonguldak’ta santral sayısı sürekli artıyor ve Çatalağzı yöresine her gün yüzlerce kamyon-gidiyor çeşitli malzemeler taşıyor, yöremiz santral üssü haline geliyor. Zonguldak’ın geleceğini nasıl görüyorsunuz?

BERRAN AYDAN- TEMA gönüllüsü olarak değil de Zonguldak’ta doğup büyümüş, bu şehirde yaşayan birisi olarak bu şehri seven olarak cevap vermek istiyorum. Zonguldak için çok üzülüyorum. Hükümet burayı önce enerji üssü olarak ilan etti ve bir dizi termik santral yapılması planlandı. Başka da istihdam alanı olmadığı için ve yatırımlar yapılmadığı için burada her şey kömüre dayalıdır. Halkta buna pek engel olmaya çalışmadı ama zaman içinde istihdama çözüm olmadığını kendileri de gördüler. Planlanan şudur, burası sadece bir enerji üssü değil termik cehennemi olmak yolundadır. Muslu ve Çatalağzı bölgesindeki 1.5 kilometrelik vadide toplam 7 santral yapılması planlanıyor. Bunun için idari yönden her türlü kolaylık sağlanıyor çünkü enerji yatırımlarında çok büyük rant var. Aynı zamanda da Batı Karadeniz bölgesi olarak baktığımızda Bolu’da da termik santralar kuruluyor ve Ereğli’den Amasra’ya kadar olan sahada kadar kurulması isteniyor. Bu sahil şeridinde 15-16 adet santral projesi var. Biz ÇED toplantılarına katıldık, Saltukova ve Sazköy’de gösterdiğimiz tepkilerle Çaycuma ve köylerden gelen köy halkı ile bu toplantı yapılamadı ve daha sonra firmalar başvurularını geri çektiler. Bartın platformundaki dostlarımızın mücadelesi sürüyor, onurlu bir mücadele örneği veriyorlar. Zonguldak’ta da bizler yaşanabilir Zonguldak platformunu kurduk arkadaşlarımızla birlikte çalışıyoruz ama sorun çok büyük bu santraller bir şekilde kurulursa burası yaşanmaz olacak. Zonguldak’a yazık olacaktır.

MUSTAFA EMEN- Son olarak şu soruyu sormak istiyorum. Bu kentin sahibi sadece TEMA değil elbette, sizler bu işe gönül vermiş insanlar olarak Zonguldak halkı ne yapmalıdır, mesajınız nedir?

BERRAN AYDAN- Zonguldak halkı öncelikle hava kirliliğini zaten yaşıyorlar ve kendi kendilerine söyleniyorlar ama bu söylenmek şeklinde değil de barışçıl ve demokratik yöntemlerle yetkili kişilere bizi mecliste parti ayırmaksızın temsil edenlere sorunları ulaştırmalıdır. İlin Valisine, Milletvekillerine, ilgili müdürlüklere o yöredeki görevli olan Belediye Başkanlarına herkesin sıkıntılarını aktarmalıdır. Bunun farkında bilincinde olmalılar, neme gerekçilik yapmamalıdırlar ve duyarlı davranmalıdırlar. Bizim gibi bu işe gönül vermiş insanlara, kuruluşlara destek vermelidirler. Elini taşın altına koymalıdırlar burada önemli olan harekete geçmektir. Durduğunuz yerden söylenmekle bu işler çözülmez, birlik olmak zorundayız. Zonguldak için tek istihdam kaynağı termik santraller değildir, bu halk yine işsiz, yine göç veriyor. Sadece büyük firmalar daha fazla para kazanıyorlar. Helikopterle haftada bir gün patronlar gelip gidiyor, işyerini denetliyor ve 2-3 saat kalıp helikopteriyle dönüyorlar. Her yere de bağışta bulunup göz boyuyorlar, bu göz boyamalara kanmayalım. Halka şirin görünmeye çalışıyorlar. Tabi yapsınlar ama yaptıkları bağışlar onların kazandığı büyük rakamlara göre çok cüzi kalıyor ve aman ne güzel diye karşılamamamız gerekiyor. Gözümüzü açmamız lazım. Halkımız bize mutlaka destek versin. Termik santraller tek çözüm değildir. Bizim bereketli tarım topraklarımız da var. Seracılık ve hayvancılık gelişti. Saltukova ve Bakacakkadı bölgemiz buna çok elverişli. Tarım ürünlerine dayalı yan sanayi öneriyorum. Zonguldak coğrafya olarak çok güzel bir yöredir buraya gelenler hayran oluyorlar biz bu anlamda çok şanslıyız ve bunu korumak zorundayız. Vatandaşlarımızın da bu gerçekleri görerek hareket etmeleri lazımdır. Bu güzel yöremizi çok kıymetli ormanlarımızı, toprağımızı, akarsularımızı ve güzelim sahillerimizi korumak zorundayız. İnsanlarımızın sağlıklı yaşaması için de anayasanın 56. Maddesinde yazan “herkes sağlıklı ve temiz çevrede yaşama hakkına sahiptir” ve bunu temin etmek de devletin görevidir. Toplum olarak bu hakkın peşinde olmamız gerekiyor.

Sayın Berran Aydan hanımefendiye vermiş olduğu bu güzel ve uyarıcı bilgilerden dolayı çok teşekkür ediyoruz ve çalışmalarında başarılarının devamını diliyoruz. İnşallah yaşanabilir güzel bir Zonguldak olur diyoruz.